Ý TƯỞNG BAN MAI

MORNING STATUS

Do công việc, tôi dậy sớm, nhưng mỗi tuần có một ngày tôi dậy sớm hơn cả, không phải vì thời gian sớm hơn nhiều mà vì hôm ấy tôi được quyền ở nhà lâu hơn, làm những việc mà mình thích. Một buổi sáng hoặc nửa buổi sáng của riêng mình, khi những đứa trẻ hoặc chưa thức dậy sau một ngày đầy hoạt động hoặc đã ra đi từ sớm. Sự im lặng của căn nhà có nhiều trẻ con, lúc nào cũng ồn ào, là một thứ qúy báu lạ thường. Trong không khí mờ ảo, mặt trời chưa lên, mặt đất còn mờ hơi sương, hay tuyết vẫn chưa tan, tôi ngồi đó, ly trà bốc khói trước mặt, màn hình ti vi im lặng, cuốn sách để mở. Bao giờ lúc ấy tôi cũng chọn một cuốn sách. Tôi không đọc gì cả. Tôi chỉ nhìn các chữ, như ngắm một người bạn lâu ngày đến chơi. Ngày trước, ở một thành phố khác, miền Đông, tôi có một người bạn thân lâu năm. Cả hai chúng tôi đều độc thân, tôi đi học và anh làm nghề nấu ăn. Anh là người ít nói và là người duy nhất đến nhà tôi mà không cần báo trước. Anh ngồi đó suốt buổi sáng, không làm gì cả, cả hai thỉnh thoảng mới trao đổi vài câu ngắn. Nhưng đó không phải là một hiện diện vô nghĩa. Sự có mặt của anh làm đầy căn phòng. Bây giờ tôi ngồi trước một người bạn như vậy, hoàn tòan im lặng, trên bàn, ngay trước mặt tôi. Một cái bát bằng gỗ. Đó là một cái bát của thiền sư đi khất thực. Một món quà tặng. Chúng ta đã gặp những người nói nhiều, nhưng chính chúng ta cũng nói nhiều, đôi lúc. Những người nói nhiều không lắng nghe người khác. Tệ hơn thế nữa, không quan tâm đến ý kiến của người khác, không để ý đến quyền lợi của người khác. Họ chỉ quan tâm đến chính mình, lập luận của chính mình, cái họ đi tìm không phải là nguyên nhân thực sự đằng sau các vấn đề, là lẽ phải, họ chỉ tìm cách bảo vệ những ý tưởng ban đầu, các thành kiến. Một cái bát là hình ảnh ngược lại. Đó là sự im lặng toàn hảo, sự lắng nghe làm bằng gỗ. Sự tròn đầy, bóng láng, bàn tay của các thiền sư khất thực, đựng ở đó những buổi trưa đúng ngọ, những chén cơm nóng, những chén cơm nguội, rau quả, lá, hoa, mọi thứ thực phẩm trên trần gian mà bạn có thể hình dung được, những bàn tay thiếu nữ, những người nội trợ. Một cái bát ra đời có lẽ không bao lâu sau khi nhân loại ra đời, có trước ngôn ngữ, trọn vẹn, chắc chắn. Ở giữa những đồ vật cao quý, đắt tiền, rực rỡ, một cái bát ăn là vật dụng khiêm tốn, dễ bị bỏ qua. Cho đến khi nó đứng một mình trên bàn, không đựng bất cứ thức ăn nào, trống rỗng, sẵn sàng hứng đầy những thực phẩm thơm ngon trong buổi sáng hôm nay, nếu bạn có nhu cầu ấy. Một bài thơ là một cái bát đựng đầy chữ, các chữ tràn ra ngoài. Một ngày đi qua một cách có ý nghĩa là một cái bát được làm đầy. Một người bạn tử tế là một cái bát trống rỗng, vững chắc, lắng nghe, chờ đợi.

Nguyễn Đức Tùng