Tùy Bút Nguyễn Đức Tùng
Ngoại trưởng Andrei Gromyko, ủy viên bộ chính trị, phụ trách ngoại giao gần ba mươi năm của Liên Xô cũ, kể rằng trong suốt ba mươi năm ấy, ông ta chưa bao giờ đặt chân xuống đường phố Mạc Tư Khoa.
Đó là một thiệt thòi mà ông không biết.
Các vua chúa ngày xưa không bao giờ đặt tay lên cánh cửa.
Các hoàng hậu và công nương không tự gài khuy áo.
Tôi nghe nói rằng có những trái cây rất quý dâng vua, nhà vua không bao giờ được tự mình bóc vỏ chúng cả. Nhưng một trái nhãn bóc vỏ xong, hoàn toàn khác với một trái nhãn còn để nguyên chứ?
Bạn ngồi xuống đất. Trên cỏ, trên nền gạch, trên bãi tắm dọc bờ sông, trên nền nhà đất nện trong ngôi nhà cũ, mùa hạn. Tôi đã từng ngồi xuống cát trong sa mạc, nhìn lên sao trời.
Bạn úp lòng bàn tay xuống mặt đất.
Bạn mở một cánh cửa, xoay nắm đấm, nhẹ, dứt khoát, nhưng chậm chạp, bạn cảm thấy sức mạnh của cánh cửa. Một cái cửa quá nhẹ làm bạn quên đi, một cái cửa quá nặng, làm bạn cảnh giác. Một cái cửa kẽo kẹt vì han rỉ nhắc bạn thời gian, một cái cửa êm như ru bạn nhận ra sự sang trọng, đôi khi quá hơn mức cần thiết.
Cánh cửa chia hai thế giới, một là bạn được vào bên trong, hai là bạn không được vào.
Cánh cửa vào đại học. Cánh cửa vào một đất nước, sổ thông hành. Cánh cửa vào câu lạc bộ quý phái. Cửa vào một cái lều cỏ, không ai dám bước vào.
Nhưng có những cánh cửa để nối hai thế giới vào với nhau, bạn đi xuyên qua để tìm thấy cái khác. Sự giao hòa.
Bạn đặt tay lên nắm cửa, xoay một vòng, trước mặt bạn là một bàn tiệc đầy những khuôn mặt bạn bè quen thuộc, hay sự trống rỗng của một xã hội tàn tạ. Bạn khép cửa lại phía sau mình, không quá nhẹ, thiếu dứt khoát, không quá mạnh, một cách thô lỗ, đừng quên rằng sau khi bạn đi qua, một người khác đang chờ đến lượt mình.
Cũng vậy khi bạn ngồi xuống đất, không thả mình xuống nặng như kẻ mệt mỏi, không quá nhẹ như người khách lạ, bạn cần cảm thấy mặt đất, sự cứng rắn và êm ái của nó, sự ẩm ướt của nó, sự nâng đỡ của nó.
Mặt đất là một cánh cửa, nơi bạn sẽ tới, sẽ đi qua, một ngày nào.
Bạn cần biết xoay nắm cửa ấy, xoay không quá chậm, không quá nhanh. Bạn đi qua cửa, đi qua một lần nữa, không ngoái lại.
NĐT