1.
Tôi trở lại Sài Gòn lần đầu, trên phi cơ bay từ biển vào. Nhìn xuống, phi trường Tân Sơn Nhất xơ xác giữa những đám cỏ hoang cao ngất, nhưng Sài Gòn sắp hoàng hôn đèn nơi sáng nơi tối, vui mắt. Tôi thắt lại dây lưng an toàn, trao ly cà phê chưa kịp uống xong cho người chiêu đãi viên, nhìn ra cửa sổ trên cánh đèn chớp tắt như báo tin cho người thân. Tôi biết ai đang đợi tôi ở dưới ấy. Phi cơ lắc lư đảo nhiều vòng, tôi nhìn thấy sông Sài Gòn, bán đảo Thanh Đa, tôi nhìn thấy những con hẻm nhỏ, bảng hiệu bán hủ tiếu của Chợ lớn, hiệu sửa xe đạp, tôi thấy quán hớt tóc, chiếc xe honda 67 của tôi dựng ở cửa dưới gốc cây, ở đó có người thợ phủ tấm khăn trắng toát lên vai khách vừa huýt sáo.
Tôi nghe lại bài hát một hôm nào khi cùng đi với Quyên đến rạp hát cũ trên đường Võ Văn Tần, hàng ghế nhỏ cao dần lên, xinh xắn, có Họa Mi và Tô Lan Phương, mỗi người một quá khứ khác nhau và một tương lai khác nhau, buồn như dân tộc này. Tôi nhìn thấy ngôi nhà màu hồng liễu rủ mơ hồ mà Thịnh đưa tôi đến. Tôi nghe bài nhạc dạo đầu Good morning Vietnam của Robin Williams, Vivo Đà nẵng. Phi trường vắng vẻ, một giờ chỉ có hai hay ba chuyến bay, nhân viên làm việc uể oải, nhưng lịch sự, dè dặt. Tôi đưa mắt tìm tòa nhà mà ngày trước là tổng hành dinh của tướng Westmoreland, nhà của Uỷ ban liên hợp bốn bên, tôi nhìn thấy trận đánh ác liệt vào Tân sơn nhất năm 1968, và tự hỏi không biết trận đánh cuối cùng năm 1975 ra sao, tôi nghĩ đến những bức ảnh trao đổi tù binh, trong một bức ảnh có một tù binh ngồi xổm xuống giữa đường, không chịu đi, những khuôn mặt bối rối vây quanh, tôi nhìn thấy cơ hội làm lành của dân tộc bị bỏ qua, tôi nhìn thấy những mái vòm kim loại của quân đội Mỹ là trạm cứu thương dã chiến. Riêng chúng còn mới, chiếu hắt mặt trời lấp lánh. Tôi nhìn thấy một cây chanh mọc giữa một nhà vòm và phi đạo, một cây chanh có trái, mọc thản nhiên ở đó, không lời.
Trời nóng ngạt thở, tôi đứng giữa sân bay chờ xe buýt tới, giữa những khuôn mặt nửa háo hức nửa lo âu, nhìn quanh không còn thấy cây chanh đâu nữa, chỉ nhìn thấy quán hớt tóc, nhà hát nhỏ xíu, mưa lắc rắc trên hàng cây sao khuya về, trên mái tóc ngang vai của Quyên. Tôi ngồi xuống chiếc ghế đẩu thấp mà nàng vừa kéo ra từ gầm bàn, trong khi chờ người hầu bàn mang dĩa rau thơm tới, có ngò gai và mấy trái ớt xanh.
Nguyễn Đức Tùng
(Loạt bài này được viết trực tiếp lên FB nên có thể sẽ cần sửa lại chút đỉnh. Cám ơn các bạn).