Nguyễn Đức Tùng thực hiện
Nguyễn Đức Tùng: Đọc thơ Luân Hoán, người ta thấy thời gian chậm lại, cuộc đời trở nên thong thả hơn, như trong một buổi sáng chủ nhật anh thức dậy sớm nhưng chưa biết làm gì. Như thế là nhờ đâu?
Luân Hoán: Trong đầu nhú chút vẩn vơ / trong bụng vài ngọn chữ lơ mơ nằm / kể như cái ổ lót xong / nằm – ngồi – đi – đứng thong dong đẻ đều… Ví dụ:
em đi vắng,
nằm chèo queo.
đâm ra nhớ cái dưới eo hồng hào,
rút ra rồi lại nhốt vào,
để dành đạn, đợi
khi nào có em
bắn cho rụng
những tiếng rên
Nguyễn Đức Tùng: Vào lúc này, đây có phải là bài thơ vừa ý nhất của anh không?
Luân Hoán: Vừa ý, đúng vừa ý / nhưng ưng ý nhất thì không / thơ thật sự thích thú / khi còn nằm trong lòng / nên làm sao dẫn chứng? / miễn triển khai được không!
Nguyễn Đức Tùng: Thơ của anh có nhiều bài thuộc kiểu như bài nói trên. Chúng ta có thể gọi đó là thơ tình dục được không? Hay đó chỉ là một bài thơ tình?
Luân Hoán: Cái chữ vốn đã có tình / nên thơ theo đó hết mình… sống thôi / tình, dục vẫn thường đi đôi / tình sáu, dục bốn với tôi tuyệt vời / yêu nhau chẳng thể cầm hơi / nếu không trộn cái sự đời cho nhau…
Nguyễn Đức Tùng: Trong một bài thơ của anh, điều gì là quan trọng nhất?
Luân Hoán: Ngôn ngữ – điệu vần – âm nhạc / hình ảnh – màu sắc – ý tưởng / mỗi thứ góp một chân / cho tổng thể động đậy / gia vị nào cũng cần, cho em tôi lộng lẫy:
em nằm đắp nắng bãi chiều
cồn hoa
che ngọn thuỷ triều
trắng phau
tôi ngồi vốc cát xây lầu
hoá thân
thả triệu con tàu viễn mơ
ngực em đè phải câu thơ
còn nằm trong trái tim khờ dại tôi
Nguyễn Đức Tùng: Trong những giây phút sâu xa nhất của đời mình, anh nhớ đến những câu thơ nào, của ai?
Luân Hoán: Vài phút sâu lắng nhất / tôi chợt nhớ thơ tôi:
ngậm câu kinh Phật trong lòng
hoá ra tôi khóc bằng dòng khói hương
mẹ tôi chừ ở mười phương?
không đâu, mẹ vẫn ngồi đầu giường tôi
Nguyễn Đức Tùng: Gần đây, có những sự kiện xã hội nào đã làm duyên khởi trực tiếp cho một bài thơ của anh?
Luân Hoán: Một giờ, một phút, một giây… / trùng trùng sự kiện bủa vây quanh mình / đa số chỉ cần làm thinh / nhưng biết đâu được thình lình viết chơi / ở trong chặng sống qua rồi / hình như tôi đã vụng lời thành tâm:
ngủ ngồi trên gác tối
chiều nắng vây bên ngoài
muỗi vo ve xin máu
– thôi, cho mày tương lai
ngủ ngồi trên gác tối
trong ngày vui hoà bình
tiếng tim đập trong ngực
vừa mơ vừa rùng mình
ngủ ngồi trong gác tối
bụng rỗng như bình hoa
cắm cành cây hy vọng
xanh biếc nỗi xót xa
…
Nguyễn Đức Tùng: Nếu phải đọc thơ trước đám đông, anh sẽ đọc bài thơ nào?
Luân Hoán: Rủi, đứng trước đám đông / micro trước miệng / chắc phải đọc cho xong / những câu nào chợt nhớ:
mười năm lớ ngớ không ngon giấc
co duỗi không qua khỏi cái giường
hít thở cầm hơi vài cơn mộng
buồn ngấm, chừng như sắp thối xương
…
mười năm đủ để thay toàn bộ
một giấc mơ thơm một cái nhìn
ra đi đâu nghĩ câu cầu thực
sao rụng rơi dần những niềm tin
…
mười năm đủ để thay toàn bộ
một giấc mơ thơm một cái nhìn
mừng thay chưa thể mòn hao nổi
trái tim rực rỡ quí yêu em
mười năm dài thật mà mau thật
tưởng chừng như mới cách đêm qua
đoạn đời trước mặt ta còn đủ
giữ vững cho mình một trái tim?
(4 trong 15 đoạn, bài kỷ niệm tròn 10 năm ở Canada)
Nguyễn Đức Tùng: Anh không làm thơ nữa, có được không?
Luân Hoán: Được thì được – nhưng chắc không / bởi vì, vì bởi lông bông thế này:
… làm thơ nhiều lúc như tuồng
đi quanh một chặp giải buồn vậy thôi
…
làm thơ là để lân la
chui từ cái nhớ chui qua cái buồn
làm thơ là để bình thường
cái ta cứ thích đứng đường ngó em
làm thơ là để lênh đênh
trên dòng rảnh rỗi chợt quên mất mình
làm thơ là để làm thinh
im nghe ta tự tỏ tình với ta
làm thơ là để dần dà
trở thành ông thánh hoá ra ông khùng
làm thơ là sống ung dung
để cho óc khỏi lùng bùng nổi điên
làm thơ là có đủ quyền
ba hoa tưởng tượng đã ghiền mới thôi
với ta, thơ như bầu hơi
của hai lá phổi lôi thôi thở hoài
ngày nào thơ chẳng lai rai
kể như ngày đó coi mòi muốn đau…
(ta phỏng vấn ta)
Nguyễn Đức Tùng: Anh thường đọc những nhà thơ Việt Nam nào?
Luân Hoán :
Có đọc Lý Đợi,
có đọc Phan Huyền Thư,
có đọc Mai Văn Phấn
có đọc khá nhiều người
đại khái cũng rất thích
nhưng vẫn thú vị nhiều hơn
với những
Đồng Đức Bốn, Trần Mạnh Hảo, Thanh Nguyên
hay là Lê Vĩnh Thọ, (bè bạn được ưu tiên)
và học được ở họ
cái giản dị, chân tình
thiếu cầu kỳ, làm dáng
và như gặp được mình.
Nguyễn Đức Tùng: Để biết cái taste của một nhà thơ, và anh ta là ai, có lẽ không gì hơn là hỏi xem nhà thơ ấy thích những bài thơ nào nhất. Tôi cũng biết đây là một câu hỏi khó.
Luân Hoán: Vài đoạn thơ bạn cũ / mời xa gần đọc chơi / phảng phất chút chua chát / ẩn hiện thói thảnh thơi / thơ viết như lời nói / giỡn, thật giống nhau thôi / vẫn là Lê Vĩnh Thọ:
văn tế dương vật
ăn nằm cũng ô trọc
như ăn quỵt chơi lường …
mộng tơ vương tang tóc
như mộng mị đế vương …
hết cứng cỏi gan góc
không còn đảm yêu đương …
hết xe tơ kết tóc
là cách trở âm dương …
trong nhân quần thảm khốc
xác ướp bất bình thưòng …
càng hưởng thọ càng nhục
nhục hơn thời hưởng dương …
thánh giá
em nằm như thánh giá
mặc xác tôi đóng đinh …
người và đinh mệt lả
mà đinh không rời mình …
em không làm sao cả
tôi chuốc khổ nhục hình …
em càng làm phép lạ
thì càng rách thánh kinh …
vô phép
cái gọi là công pháp
vô phép nước như tư
tư pháp rất phức tạp
hại nhân rất vô tư …
linh vật
có một số động vật
ngủ vùi suốt mùa đông
người linh hơn muôn vật
có bao giờ thức không …
nín chết
(tặng Lê Thạch Thảo – 4 tuổi)
chơi với con dù mệt
nhưng cải lão hoàn đồng
con dặn ông nín chết
để làm ngựa nhong nhong
ông sợ sống hơn chết
chung chạ tưởng tiên rồng
mà hầu hết rắn rết
quả là tội tổ tông
ừ cùng con ráng hết
những ngày tháng rỗng không
mà dù sống hay chết
bên con mãi có ông …
(thơ Lê Vĩnh Thọ từ “Thơ tình viết chơi”, “Cõi nhân giam”, “Nguỵ tử loạn ngữ”)
Nguyễn Đức Tùng: Một ngày của anh ra sao?
Luân Hoán: Gởi anh đọc cho biết đại khái một ngày của tôi:
Ngày 01 Tháng 4-2003
đánh răng
súc miệng
đi cầu
bình thản đón thêm một ngày vào tuổi thọ
thuận tay, lật trang hai
lịch ‘thời trang Thái Tuấn’
nhìn thoáng 29 ngày sắp tới
tháng tư
Montréal
cây sắp chớm những lá xanh
hoa đang trên đường vươn nụ
mùa dị ứng cỏ hoa sắp bắt đầu
tôi bước vào mùa hè thứ 18 ở Montréal
xuống cầu thang
không là tín đồ
nhưng trong nhà có trên năm tượng Phật
ngồi trong tủ gương
bật đèn xoay hào quang sau lưng đức Thích Ca
đánh một tiếng chuông duy nhất
tiếng chuông đi vời vợi
tôi nhắm mắt thả lòng theo
vài giây mất hút
lòng thật bình an
đứng ngắm hồ cá
rải những hạt colorbits và natrafin vào lòng nước
nhìn những con electric-yellow-labido óng ánh vàng
những con hap-livingston
tranh ăn uyển chuyển
thử lắng nghe những tiếng cá nói
nhận không ra
nhưng văng vẳng tiếng thơ lãng đãng
âm thanh vòi lọc fluval 304
vòi lọc aquaclear 500
dội nhau
nước khúc khích những dòng suối hát
đời thảnh thơi
vài con kennyi
đang ngậm trứng
lẩn vào chân giả sơn
tôi cũng là một loại cá
đang bơi trong lồng son
lững thững xuống nhà bếp
kéo rideau
cửa kính rộng bày sân sau
nắng màu vỏ-chuối-chín-cây
trên mặt cỏ còn ngậm tuyết
nhìn thermomètre áp bên ngoài gương
kim ở độ C đang trừ một
trời rực rỡ đẹp
theo lệ thường
hoà nước ấm
bóp sunlight lemon fresh
vào éponges de nettoyage
rửa ly chén
vòi nước nở bọt trên bàn tay
bàn tay
giàu dấu chân năm tháng
mắt ngẫm nhìn
những ngón cầm bút
những ngón gõ keyboard
những ngón vuốt tóc
những ngón tuột quần
những ngón dìu dắt
đã sần sùi
nhưng còn nguyên linh hoạt
thong thả
lau tay
tìm chìa khoá
cho xe vào garare
trả mặt lộ đúng lịch trình của thành phố
giờ hút bụi
8 đến 10
tuần hai lần
thứ ba và thứ sáu
lại lên gác
nhìn mặt Nec MultiSync 75
theo explorer vào Saigonbao
lướt qua
Nguoi Viet Online
Viet bao
VnExpress…
ấm tay trên cordless wheel mouse
ngồi một chỗ
đủ đi quanh thế giới
mỏi lưng
đẩy ghế chạy lui
đứng dậy
cầm cặp tạ 5kg thở hít một hồi
lên yên chiếc venture
đạp
vòng quay kêu rè rè
xe không bánh
thần trí lang thang qua cửa sổ
ở bên kia
đứa con gái
con nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương
lái chiếc honda xám vụt đi
vòng cung Armand Lavergne
mở ra Charleroi đường gió trắng
ngun ngút cánh hải âu
đã trở về
với cầm télécommande
bấm số
177 Bell ExpresseVu giới thiệu
ván cờ giữa Saddam Hussein,
và George W.Bush
đang chơi
lúc nhúc những cuộn khói
những tiếng nổ
‘Tự Do made in USA’
đang xuất cảng qua Iraq
dầu hoả chảy về đâu ?
máu đông thành tượng đài
mấy trăm nước trên thế giới
bao giờ trở thành nhiều ngôi sao
trên một nền cờ
cho nhân loại có những đàn bồ câu!
không thể không nhớ về một ngày cuối tháng ba
Đà Nẵng
đã xa nhưng còn ám ảnh
màu cờ giải phóng miền Nam
tấm giẻ đỏ
ngôn ngữ AK…
ngán ngẩm
đổi đài, 394 Fox Sports World
những trái bóng tròn đi vào lưới
vòng loại Euro 2004
Champions’ league
UEFA Cup
những hảo thủ
Ronaldo, Sol Campbell, Owen, Beckham,
Rivaldo, Henry, Raul, Zidane, Oliver Kahn…
không làm quên
tiền đạo Trung lùn Hội An
thủ môn Rớt của Huế
trận hockey đêm qua
Montréal Canadiens: 4
Carolina Hurricanes: 0
vẫn khó vào vòng sau
có hề chi, chuyện thiên hạ?
vốn nặng tinh thần địa phương
đã trở thành Canadien
không thể không ủng hộ
lại đổi số 780, PLBoy
april playmate profiles.
Lisa Matthews
giở cao váy giữa vườn hoa
quay vòng phơi mỏm cỏ
tuỳ theo mỗi cách nhìn
nghệ thuật và gợi tình
loanh quanh những chiếc lá
chợt nhớ câu ca dao Việt Nam
lấp lánh hình tượng
lá vông – lá mít – lá tre…
lá nào cũng chở đời qua một cõi phúc
vui tay chuyển qua
757, nuit de la… adultes seulement
chuyển tiếp
756, sex dreamers adultes
757, l’enjeu du désir-adultes
chuyển tiếp
chuyển tiếp
754,753,752,751,750,749…
kiểu cọ gì cũng cùng một nội dung
một điểm đến
làm tình như làm thơ
tuyệt khoái khi hành sự
bài thơ đầu tháng tư
không mang một chủ đích
tôi hớp ngụm nước suối
từ vòi super water dispenser
nửa ngồi nửa nằm
đầu phòng khách
nhìn Võ Thị Sông Hương
mượt mà quí phái
phơi phới sắc hương
diễn vai Nam
trong Dòng đời
hơi đâu buồn những bóp méo
thương thương những diễn viên
mười hai giờ kém một phút
thấy đói
bỏ vào miệng viên chocolats au lait assortis
lại trở lên bàn viết
mở hộp thư videotron
hộp thư hotmail
đọc, hồi âm, gởi
không có thư Song Vinh
chưa thấy hồi âm của Quỳnh My
đứa em gái chưa gặp mặt
thương anh trai như thương những trang kinh
rất may, hôm nay không có tin buồn
những bạn ta đâu đó vẫn còn bình an
chuông điện thoại reo
hãng bảo hiểm mời
khoản nhân thọ đã đóng từ mười năm
chưa chết
mỗi năm mươi ngày cúm
trời đổi nắng sang mưa
trời chuyển mưa thành nắng
những sợi gân đều hành cái chân cụt
đau như giả đò
nhiều lúc giả đò đau
rồi thành đau thật
chuông cửa gọi
mười bốn giờ, hai mươi chín
người phát thư
giao bản dịch
Đời nhẹ khôn kham
dịch giả Trịnh Y Thư gởi tặng
không có thư và hình như đã hứa
muốn gọi bạn nói chuyện chơi
chợt nhớ
Song Thao hôm nay đi làm
Đinh Cường hôm qua đã gọi
chẳng còn ai cả
Hồ Đình Nghiêm, Lưu Nguyễn ..
và cả đứa em trai Lê Hân
đang cõng đời trên lưng
mọi người đều nhập cuộc
chỉ một ta ngồi không
dòm mình trong gương sáng
nao nao buồn trong lòng
trời bất chợt trở
cửa sổ nhoè bụi trắng
neige fondante
như một đám bù hong
khiêu vũ
lẩn quẩn nhìn lại mặt bàn
bừa bãi như đống rác
những lá thư cần trả lời
chưa viết được
Lê Hoàng, Việt Nam
Trần Công Viên, Hoa Kỳ
dài cổ đợi
bao nhiêu việc dở dang
lười chưa muốn chạm tay
những cuốn video 8
quay tại Việt Nam chưa sang lại
những ảnh chụp Lyna, Vincent,…
chưa scan
những cassette, CD… đứng lại nửa chừng
Khánh Hà, Ý Lan, Vũ Khanh, Tuấn Ngọc…
rồi cũng bỏ thôi
gần một ngàn cuốn vidéo đủ loại
du lịch, danh nhân, lịch sử, phim action, phim sex…
không biết để làm gì
được vui khi sưu tầm
hình như đã đủ?
điện thoại lại reo
Nguyễn Sao Mai cho biết
Wordbridge magazine đã xong
cây cầu thơ văn đã bắt vào thế giới
đến đâu đến đâu
cũng là cuộc chơi
của một kẻ có lòng
cùng văn học
mười lăm giờ 3 phút
le canal nouvelles TVA phát tin
về bệnh SARS
thấy những người mang khẩu trang
nhớ Việt Nam
vài phút
tắt tivi
mở dvd
Ánh Tuyết trải ra Trăng sáng vườn chè
hương vườn thơm lừng trong phòng ngủ
ngó những cuốn sách
đã đọc và chưa đọc
trên bàn, trên giường, trên thảm…
chen chúc trong những tủ sách
hàng trăm chữ ký tác giả
sống
còn giữ được bao lâu?
sáu mươi hai tuổi rồi
chẳng thể không băn khoăn
đã sắp đến giờ vợ tan sở
mươi dòng lếu láo vẫn chưa xong
làm sao mà xong được!
chẳng phải là cái nợ
chỉ vì còn ham chơi
thơ?
đâu phải
tuổi trẻ ‘đương đại’ đàng hoàng
tuổi già vung vãi bậy bạ
cứ gõ
chết con giáp nào đâu
thôi uống hai viên Advil
nhức đầu quá trời
đã mười lăm giờ ba mươi sáu phút
wow!
(thứ ba, ngày 01-4-2003)
Nguyễn Đức Tùng: Trò chuyện với anh rất vui. Cám ơn anh Luân Hoán.
(tháng 1/2007)
© 2007 talawas