BỐN MƯƠI NĂM THƠ VIỆT HẢI NGOẠI: Hà Nguyên Du

Hà Nguyên Du nguyên quán Tây Ninh. Sang Hoa kỳ H.O.5, năm 1990. Đã xuất bản: Trong Mùa Lá Xanh (1970) in chung, Lối Khác (1998), Anh Biết, Em Yêu Dấu (2001), Gene Đại Dương (2003). Sẽ in: 25 bài ca Tân Cổ Nhạc giao duyên (tên khác: Trường Khanh) (theo Talawas 2004). “Tôi làm thơ, sống với thơ hơn hai phần ba tuổi đời, tính đến nay có trên ba mươi năm. Lúc tuổi vừa mới lên trung học đệ nhất cấp với những sinh hoạt hăng hái trong vài bút nhóm, thi văn đoàn, cho đến khi làm thơ biệt lập, một mình. Có nhiều thơ đăng trên một số báo và tạp chí ở Sàigòn, với mốc thời gian không bao giờ quên … đó là năm Mậu Thân (1968) ngập tràn máu lửa. Tiếp đến, người làm thơ tôi phải đi vào đời và nhập cuộc, để phải trải qua muôn vàn nghiệt ngã và thử thách. May mà còn nguyên vẹn trong cuộc chiến đấu bảo vệ tự do trước kia… và may mà còn sống sót trở về từ các địa ngục tù đày, tưởng như bỏ mạng của sau 1975 dưới chế độ CSVN” (tác giả tự thuật). * Hà Nguyên Du viết từ trước năm 1975. Thơ anh, nhất là giai đoạn đầu, trong nước và hải ngoại, để lại ấn tượng sâu đậm của ký ức chiến tranh, những suy nghĩ của người lính về đất nước. Về hình thức, anh viết theo thể có vần cổ điển với những phá cách, chuyển dần sang tự do. Sau này khi tham gia phong trào Tân hình thức, dấu ấn của vần điệu cổ điển trong thơ anh vẫn còn. Bên cạnh công việc mưu sinh, anh sinh hoạt sôi nổi trên văn đàn, phụ tá chủ bút của tạp chí Chủ đề của nhà văn Nguyễn Trung Hối, sinh hoạt với tạp chí Thơ ở Cali, với nhóm Tân hình thức hiện nay. Anh phổ nhạc nhiều bài thơ Tân hình thức, như của Khế Iêm, Biển Bắc. Cuộc sống bận rộn, tính ham công việc, cũng thể hiện trong nhịp điệu của thơ: giàu âm nhạc, linh động, đôi khi rộn ràng. Tuy thấm đẫm suy nghĩ về thời cuộc, thơ anh không có sự chán nản mà giàu không khí cảm thông, chia sẻ, có khi mời gọi. Thơ tự do dựa trên những ý tưởng đặc sắc, một vài hình ảnh giản dị nhưng sáng rõ, giữa những mô tả dày đặc vẫn có khoảng lặng cho tính chất trầm tư. Hà Nguyên Du ít quan tâm đến các khía cạnh siêu hình, mà quan tâm nhiều hơn đến việc thiết lập các mối quan hệ giữa quá khứ và hiện tại, các vấn nạn đương thời. Những đề tài bình dị ngày thường tuy không phải mới, trong thơ anh, chúng vẫn hiện ra một cách tự nhiên. Thơ Tân hình thức là đóng góp đặc biệt của Hà Nguyên Du. Trong thể thơ này, thói quen chọn chữ, thói quen ngắt câu xuống dòng của Hà Nguyên Du giúp anh nhiều về thi pháp. Những bài thơ thành công của anh là nơi tính phức tạp và tính giản dị được pha trộn tinh tế, ngược lại, chúng trở thành sự lặp lại đơn điệu, không mục đích. Sức tưởng tượng phong phú của anh được khởi động dễ dàng bởi một số sự vật hay đề tài nhất định, và trong những trường hợp ấy, anh có thể triển khai các mê đạo của ký ức, có thể đi xuyên qua giữa một bên là hiện thực một bên là phi hiện thực. Nhà thơ Khế Iêm nói về anh: “Nhà thơ Hà Nguyên Du làm thơ đã rất lâu. Anh làm nhiều thể loại, từ vần điệu, thơ tự do, và bây giờ là Tân hình thức. Anh còn là người hát vọng cổ và tân nhạc rất hay. Tất cả những điều đó nói lên được cá tính của một người nhạy bén và đam mê sáng tác.”   NHƯ TÊN NGÔNG, SAY   Bóng em còn hiện lên trang giấy Ta vẫn còn như tên ngông, say Còn nghe tiếng nấc đêm bùng dậy Còn thả đôi dòng theo gió mây.

BI KHÚC TỰ TÌNH   sân si dẫu lành lặn nhưng vẫn là vết tích khơi lên chi bi kịch của riêng mình vết lỡ độ, chấm dầu loang rả rích cây khô, trơ, không khỏi gió phi hành đá cũng dây oan vì cơn thác lũ thịt da nào kham nổi nhát gươm đi? hư vô chảy ngập tràn bờ nhân thế! em tín đồ, không thoát khỏi sân si đêm câm mầm đã úng qua bao mùa mưa lũ nhân sinh nào cũng phế cả, thương tâm! ta tận số bởi mưu đồ nô dịch em hay gì, trăng – chạy trốn đêm câm! ta và em ngày hốc hác, mắt gầy phô ngơ ngệch đêm khô queo, co quắp xác ve nằm nỗi cắc cớ mãi chơi trò sống chết em chân chùn, lả bước, lối trăm năm ta nụ búp đã èo không khí thở ta rạch con chợt nghẽn lối ra nguồn em môi mắt, hề như kề địa ngục? em thân hoa, nào cận với thiên đường?! sóng sóng đã nổi trên khắp bàn khắp ghế sóng đã len tận giường nệm chiếu chăn ngọn sóng đánh không chừa riêng một nẻo sóng ngàn năm ngọn sóng vẫn căm hằn ai đã sống mỗi ngày không thấy sóng?? ai sinh sôi mà sóng để yên nhàn?   XUÂN THIÊN NHIÊN Hãy nở trong lòng ta mấy nụ Cho xuân không ngại bước len vào Ðêm ta người hãy thêm tinh tú Cho bờ bến mộng bớt nghiêng, chao   Khai lối ta về gieo hạt lệ Nắng em còn rực như hôm qua? Mưa ta sẽ tắm thêm ngàn nội Lộc biếc mai này thơm mấy hoa?   Vẫn tạ ơn em ngày mưa, nắng Cho cánh chim dài thêm lối bay Giữa cõi thâm trầm, sâu, tịnh vắng Én có năng về nâng cốc say?   Ong nhớ ngàn năm đường lấy mật Ta bao giờ lãng lối chung, riêng Em vạn thuở quên gì ngõ trúc Em có hay gì xuân thiên nhiên?   ĐÓA PHÙ DUNG Chết dần từng phút từng giây sống Sao ta không yêu đến tận cùng? Nghịch lý quây quần — quanh nghịch lý Vườn hư nở mãi đóa phù dung.   NGẬM NGÙI Những vật, những đồ bày la liệt Tình tự nào riêng cho bao ngươi Nghìn năm mọi vật đều câm nín Ta nói ra chi để ngậm ngùi?     THÔI VỀ Một khối tơ vò phơi trước mặt Nhiều quả mù tung tỏa khắp đời Ta điên chắc sẽ ta điên mất! Thôi! về làm nốt mấy thơ rơi.

MƠ HẠT BỤI mơ cột ngựa vào cây tuế nguyệt ta làm bằng hữu với sông xanh tường mây vách gió trăng nào khuyết về ơi gác mái chèo hư danh mơ một đời về bên mái nhà tha hồ mình tắm nước quê thơm tình như huyết thống cây và lá ngàn năm thắm thiết mầm xanh đơm kiếm cung hoa bướm đầy ly rượu ai rót mời ai khóc cuộc buồn ta, em tình đã hòa dâu bể kiếp mỏng manh còn như lá tuôn mơ hạt bụii nằm trong lắng tịnh thôi đời đừng khuấy nước sân si này em có nhớ chân tình cũ? về thôi hãy cố mà quên đi!   ĐÔI MẮT MƯA đôi mắt mưa buồn từng hạt long lanh đôi mắt mưa buồn thường hay rơi nhanh đêm đưa nhau về sao em chẳng nói con sông yêu đương nổi sóng xô mau mưa gió mang về từng hạt thương đau cây lá như buồn tự lìa xa nhau tay khô vỗ về, tim đau quặn nhói anh yêu em như càng thiết tha nhiều đôi mắt mưa buồn, đôi môi chợt tím xa cách ai ngờ nước mắt đầy vơi anh mơ ước thành loài chim bay đến bay đến bên em lau lệ sầu rơi đôi mắt mưa buồn biền biệt xa khơi đôi mắt mưa buồn còn đâu chung đôi hoa yêu muôn đời trong ta đẹp mãi em ơi! em ơi! thương nhớ nào nguôi   SÀI GÒN TRONG MƠ,  SÀI GÒN TRONG THƠ Sài gòn trong mơ, Sài Gòn trong thơ Ngày về xa không, ngày về có gần nước mắt em sa, nụ cười anh lịm dấu chấm than như cột cờ không chân! Sài gòn trong mơ, Sài Gòn trong thơ rừng tàn theo cây, rừng buồn thú l ạc núi tiếc thương sông, mạch nguồn vẫn đục dấu chấm than như lệ hờn em rơi Sài gòn trong mơ, Sài Gòn trong thơ máu anh rơi xuống, ruột em cũng mềm ái ân tan tác, cơn thác nào xui? ta sẽ điên lên, khi hoài trong đêm Sài gòn trong mơ, Sài Gòn trong thơ người về bao lâu, đời mẹ có còn tóc rói em rơi, bạc đầu anh rụng dấu chấm than như lệ hờn anh rơi   SÓNG sóng đã nổi trên khắp bàn khắp ghế sóng đã len tận giường nệm chiếu chăn ngọn sóng đánh không chừa riêng một nẻo sóng ngàn năm ngọn sóng vẫn căm hằn ai đã sống mỗi ngày không thấy sóng?? ai sinh sôi mà sóng để yên nhàn?