Tên thật Nguyễn Mạnh Hùng
Bút hiệu: Nam Dao, Dã Tượng
Giáo sư Kinh tế học tại Đại Học Laval – Québec, Canada.
Sách đã in
- Bể Dâu (tiểu thuyết lịch sử ), 2 tập, 991 tr, NXB Văn Mới, California, 2007.
- Những con người, những bóng ma, bút ký, 250 tr, NXB Văn Mới, California, 2006.
- L’écho du gong, edition Aube, France, 2006.
- Trăng thuê ảo ảnh (tập truyện), 190 tr, Nhà XB Hội Nhà Văn, Hà Nội, 2004.
- Đất Trời (tiểu thuyết lịch sử), 420 tr, Nxb Văn Mới, California, 2002; tái bản, 404 tr, NXB Đà Nẵng, Việt Nam, 2007.
- Khoảng chơi vơi (Truyện và Ký ), 242 tr, NXB ThiVan, 2001.
- Trong buốt pha lê (Tập Truyện ), 219 tr, NXB ThiVan, 2001.
- Ba vở kịch, 232 tr, NXB ThiVan, 2000.
- Tiếng Cồng (tiểu thuyết), 182 tr, NXB ThiVan, 2000.
- Gió Lửa (tiểu thuyết lịch sử), 493 tr, NXB ThiVan, 1999.
Thơ
- Dịch lại Thơ Đường, 230 tr, 1995, http://amvc.free.fr
- Chinh Phụ Ngâm dịch theo nguyên thể Hán văn, 148 tr, 1996, http:// amvc.free.fr/
- Thơ Nam Dao, 167 tr, 1996. http:// amvc.free.fr/
- Dấu Vết Ngậm Ngùi (tập thơ), 1989.
*
Nam Dao là một người viết tiểu thuyết nổi tiếng, nhưng ít người biết anh cũng làm thơ, và từ lâu. Những mối quan tâm của anh nặng về lịch sử, xã hội, cộng đồng, điều này thể hiện rõ trong văn xuôi. Tuy nhiên, trong thơ, chúng ta nhận ra một Nam Dao khác, của tình yêu, của khắc khoải siêu hình, những bày tỏ cá nhân, và vì vậy, những ước vọng thầm kín. Bên cạnh hai mối ám ảnh lớn, lịch sử và tiểu thuyết, thơ ca trở thành người bạn đường, ẩn mặt, riêng tư, nhưng chính vì thế mà ở đó người ta tìm thấy bóng dáng của cá nhân nhiều hơn cả.
Trong khi nghệ thuật của một nhà văn có thể được quan sát rõ ràng, và phần nào cũng có thể giải thích, thì tình hình quả có khó khăn hơn đối với một người làm thơ. Nam Dao trở nên nhẹ nhõm, hài hước, giản dị, nhưng cũng châm biếm hơn, khi nàng thơ chạm tay vào vai anh và những lúc như thế sự tra vấn của anh đối với con người, sự thách thức của những phẩm chất dưới hoàn cảnh khắc nghiệt, có thể đi xa theo lối khác.
Nam Dao không phải là một người tìm cách khai phá ngôn ngữ, và đây đó còn thấy dấu vết ảnh hưởng của người khác, cái khác. Nhưng những chủ đề của anh, những tình cảnh cá nhân, được thể hiện thành công nhất trong thơ tự do. Bài thơ của anh có sức hấp dẫn của sự phối hợp, đôi khi hài hòa, giữa xúc cảm và siêu hình. Sự tiết chế ấy của các xúc cảm, đặt bên cạnh khuynh hướng thể hiện dàn trải trong tiểu thuyết, làm cho thơ Nam Dao có một phong vị khác, hoàn toàn có thể đứng riêng một mình giữa số lượng lớn các trang viết của một nhà tiểu thuyết.
Thơ có lẽ là một trong những phần đẹp nhất của sự nghiệp một đời người. Chúc mừng Nam Dao vẫn thỉnh thoảng trở lại với nó, và trở lại được. Mong anh viết nhiều hơn.
TA CHÚC GÌ NHAU TRONG MÙA BẤT AN
(gửi đám ăn mày, không chỉ văn chương)
Thần linh bỏ cuộc
đền thờ hoang
bầy ngôn sứ nay câm
Còn đâu, con người?
Còn đâu? đám ngư dân nổ máy
cắm đầu bỏ chạy
chẳng phải sợ quá ngày giúm cá đánh lên ươn
biển nay cũng vạch đầy biên giới
tàu tuần tra lạ hoắc đón đường
Còn đâu? cạnh những mỏ kim cương
đất đá đào lên lổn nhổn
đám đánh thuê bản xứ súng ngoại gầm gừ
canh cho những ông chủ
đang đợi mở xâm-banh
hân hoan kết thu một năm lợi nhuận
Còn đâu? bọn như tôi như anh
hàng hàng lớp lớp
chen nhau ngày boxing day *
mắt dán vào những mặt hàng
bán tháo
Lời và lẽ, bát nháo
bầy ngôn sứ nay câm
thế giới lửng lơ
hải hạm khoe răng nanh
pháo phòng không chĩa lên mặt trời
cánh chim thép sà vào lòng biển
Trong khi bán đảo bên này
đã lắp giàn tên lửa tầm xa
Trong khi bán đảo bên kia
tiềm thủy đĩnh gắn đạn đầu nguyên tử
Trong khi tôi luồn vô em
Nhưng không cương cứng nổi
Còn đâu, con người?
Thế thì cho tôi hỏi
Ta chúc gì nhau trong mùa bất an?
*
Ngày 26-12, sau Giáng Sinh, hàng bán hạ giá ở Anh, Mỹ,
người đời chen lấn tranh nhau mua như đánh boxe
HÓA THÂN
(tặng một người mang tên bình minh)
Trinh bạch
như tuyết phủ nơi này
lần đầu
nắm tay nhau
nụ hôn
hờ
trên má
Trinh bạch
như tờ giấy trắng tinh
bút mực
chùng chình
lời lẽ nào
nói cho đủ
những ước mơ chưa thức kịp bình minh
Trinh bạch
ngủ giấc li bì
quơ tay vòng ôm
nơi vắng em
Tôi cứ thế
sống một mùa trinh bạch
như hạt bụi trong ngần
gió thốc vào vũng nước đục
để rồi hạt bụi hóa thân
VÔ NGHĨA YÊU,
TÁI BÚT TRONG THẾ GIỚI 2 CHIỀU
… nghĩa là yêu ảo
mạng điện chạy vòng vòng chữ với nghĩa lang thang
thế giới hẹp
và phẳng
trên màn hình hai chiều mông vú dẹp người đời nay cũng phằng phằng phẳng
hai chiều
Vô nghĩa yêu
… nghĩa là, em yêu, anh yêu, anh đang làm gì, em là đêm anh lại ngày,
và ngược lại, em làm gì mặc, anh làm gì mặc,
mỗi người chúng ta thủ dâm bằng cách lấy tay ngoáy vào
lỗ mũi lỗ miệng
lỗ tai
lỗ trên lỗ dưới
khiến những con chữ nhào lộn làm xiệc tứ tung
áo cởi quần cởi vô tư cứ thế
trần truồng
con chữ cởi tôi cởi em cởi roàng roạc
sọc sạch tình em yêu anh
tình chúng ta yêu nhau từ tiền kiếp (cơ mà, sic)
Vô nghĩa yêu
… ngày mai em hẹn online
không thì offline em cũng vẫn một điệu hip hop
Anh yêu đêm qua anh có ngủ được không?
còn em ốm lăn ốm lóc
ốm vì tương tư nhưng viết blog trả lời thằng bạn em thì em tươi vui hiền dịu và nhắn với mọi người là em chưa yêu, em chẳng, em chả, dại gì em mất tự do.
Vô nghĩa, yêu
… khiến em sợ
thời gian qua
em thác xuống làm ma
không gì cả,
không chồng, không con, không anh
Vậy thì, hỡi anh yêu
Online đi
Nhưng off line thì em vẫn đó
vẫn ỏn ẻn, em yêu anh,
thật mà!
Vô nghĩa, cho anh tái bút
một lần
Giả như ta sống được ba chiều
và đẩy chiều thời gian ngược về thời thơ nhỏ
anh sẽ dịu dàng
cầm tay em
nhắc em dẫu trái đất chưa phải địa đàng
nhưng chúng ta vẫn có thể yêu chân thật
như thời đồ đá thời đồ đồng
trước thời đồ ảo
online
TẤU KHÚC CHO NHỮNG BƯỚC LẠC
Lần trí nhớ
tôi bước theo mùi hương thiên lý
men góc tường vôi trắng
giàn hoa giấy mầu hồng
tôi đẩy cửa
đây, nhà tôi đây
căn phòng lầu hai bỏ trống
chiếc bàn học gầy gò
trên mặt bàn ngày xưa tôi khắc trái tim và mũi tên xuyên ngang
đánh dấu một cuộc tình thơ dại
Tôi cứ tưởng yêu nhau
tôi nói anh yêu
anh nói em yêu
là đủ
cho đàn sẻ trên sợi dây điện chùng chình
bay lên
bắc cầu
cho chúng mình bước từng bước chông chênh
gặp nhau ôm nhau hôn nhau
không sợ ngã
và quên cho bằng hết những mai sau
tôi cứ tưởng theo đúng bảng chỉ đường
chỗ rẽ trái, tôi rẽ
chỗ rẽ phải, tôi rẽ
bảng stop, tôi ngừng
bảng báo có trường học, tôi giảm tốc độ
bảng bảo hãy coi chừng, tôi trương mắt
cẩn trọng với mọi cuộc đời
như chính cuộc đời tôi
Thế nhưng sao
tôi vẫn nói anh yêu nghe anh đáp em yêu
đàn sẻ bây giờ lại nhớn nhác
chim bắc cầu năm xưa rụng
như những quả ung
chân tôi đạp hụt – dưới là khoảng không
tôi cũng rơi như một lần quá lứa
thế nhưng sao
trong căn phòng trống
tôi thấy trên mặt chiếc bàn vẫn còn trái tim
với mũi tên xuyên ngang
máu bây giờ nhỏ thật
Bảng rẽ trái, tôi rẽ phải
và ngược lại
Bảng bảo stop, tôi đi
bảng bảo coi chừng – tôi nhắm mắt đạp ga
cho xe chồm lên
trên vực bờ
bước lạc
KHOẢNG RỖNG
tôi lôi từ hộc tủ
một mẩu ấu thơ
cánh chuồn kim ngày nào
nho nhỏ
chở những ước mơ
thật khó hiểu
những hộc tủ rỗng
chỉ còn bây giờ chút mùi thuốc đắng
thoang thoảng những ngày qua
thật khó hiểu
giữa những bộn bề
vô nghĩa
tôi làm thơ
khổ thơ nhỏ
lòng tôi vần vũ
thật khó hiểu
thật khó hiểu
duyên hạnh ngộ đẩy đến gần
nhưng sao là
rồi những cuộc chia xa
Rất có thể, có gì đâu để hiểu
Thật, chẳng cần hiểu gì
giữa những bước chân đi
mênh mông
khoảng rỗng
MÊ SI
Thả gió cho về bên nớ
Thèm theo một vết chim di
Mùi thơm loài hoa Hạ Tử
Vương hoài những bước chân đi
Bẻ cho cong vòng trí nhớ
Khoát tay từ buổi chia ly
Làm thơ như thuở mười sáu
mê si…
VẼ ĐI …
vẽ đi…
bóng chim lưng chừng trời
sợi dây thép ngăn ngang tầm mắt
nhún nhẩy
chao nghiêng
buổi tàn thu
mùa đuổi theo mùa
vội vã
vẽ đi…
một trái tim đen
hai bàn tay trắng
những hạt cát ven bờ
biển và biển
sóng rút kéo xa triền đất hứa
vẽ đi…
những cánh gió lưng chừng trời
giấc ngủ muộn
những bình minh không muốn thức
vẽ đi…
cứ vẽ cả những gì vô hình vô tướng
như vẽ những bờ môi son
thiếu một nụ hôn dịu ngọt
vẽ đi…
để rồi xoá
tất cả
xoá đến thiên thu
xoá cho đến bờ mép hư vô
bằng một vòng độ lượng
lòng ta
CHUYỆN CÙNG SẺ NHỎ
(thơ gửi một người, và những ngày đông bắt đầu lộng gió)
Người thủy thủ già tóc chớm màu muối
tay vân vê chuỗi mộng một đời
tai bỗng nghe…
giữa gió lộng trùng khơi
một tiếng chim
rất nhỏ
Tiếng chim lạ mơ hồ trong gió
tiếng chim yếu ớt
mong manh
như một lời kêu cứu
dẫu trên đầu,
trời xanh
dẫu dưới chân,
biển xanh
Người thủy thủ già ngơ ngẩn
một con sẻ nhỏ loanh quoanh
trên boong tàu nép mình trốn gió
– Này, chim đất liền!
Sao lại lạc trên đại dương chập chùng sóng gió?
– Tôi đi kiếm ăn
quên mất giờ về tổ
tàu ra khơi
và tôi lạc ra khơi
Người thủy thủ già thảng thốt gọi
em ơi!
rồi bật khóc như đứa trẻ bơ vơ lạc lối
tay giang ra
nhưng tay nào đủ rộng
mang đến cho em chút hơi ấm tình người
Biển vô tận
sóng dềnh
bọt sủi
lăn tăn xa đi chớm tóc bạc thời gian
gió cứ thế đẩy đưa hy vọng
trôi về đâu những kiếp cơ hàn?
Giữa hai cột buồm
những sợi cáp giăng ngang
bỗng từ đâu hàng trăm chim sẻ
bay về đậu thành hàng
Sao sẻ nhỏ kia vẫn lạc lõng trên boong
cắm cúi tìm gì?
có phải là những mẩu bánh mì vãi vụn?
– Này sẻ nhỏ, hãy bay lên tìm đàn
để bớt cô đơn và quên đi phiền muộn
quên gió sáng hoang vu
quên mây chiều hoang vu
quên những trôi xa, quên kiếp không nhà
quên để nhớ bước về bờ bến cũ
– Ô, thủy thủ, hẳn mắt chắc lòa
sợi cáp treo trên đầu chẳng có lấy một bóng chim
chỉ ó biển, mỏ dài móng sắc
bay trên cao
lơ lửng, rập rình
Người thủy thủ chợt nghĩ về mình
suốt một đời tất bật
gió rám cháy da, tay sần nứt nẻ
hả miệng
ngửa mặt hát
Hát rằng:
“Ô hay, ta đã làm chi đời ta?” *
Câu thơ lạnh cắt da
người thủy thủ xòe tay phủ mặt
che hoang tưởng đời mình
Con chim sẻ thình lình
đậu lên vai người, nhỏ nhẹ:
– Ta cho nhau một chút an bình!
Quơ tay lau nước mắt
người thủy thủ
hồi sinh
nghe trong tim máu trào như sóng biển
theo ánh bình minh
cùng mặt trời xuống núi
Thì ra
Sự Sống
ta viết hoa
muôn đời,
vẫn vùng lên từ những tro than
vẫy đôi cánh tình yêu lừng lững.
Cảm ơn em, sẻ nhỏ
đã nhắc ta
Sự Sống
chan hòa
____
*
Thơ Vũ Hoàng Chương
BẤT NGỜ, GIỮA MỘT VÒNG TAY
Như mưa những ngày cuối hạ
giọt mưa tím mướt từ em
nhỏ vào hồn anh,
từng giọt
Như nắng những ngày đầu thu
những giọt nắng vương tà áo
quấn quít
vàng óng một đời
Hạ qua và thu đã tới
rồi trời chuyển dạ sang đông
gió chợt làm em ngơ ngẩn
Bốn mùa từ em trong vắt
thời gian
động cánh chim bay
đi tìm trăm miền nắng ấm
bất ngờ
giữa một vòng tay
ĐÂU LÀ …
Ta lặng ngắm đời mình
Như đời một kẻ lạ
Hoàng hôn
rồi bình minh
Ta nhìn ta,
ta hỏi
ta có thật là ta?
Và Ta là gì nhỉ
chỉ một thoáng phôi pha?
Ta cười, nghe nức nở
tiếng đứa trẻ xa nhà
hỏi đâu là nguồn cội
Và đâu là… đâu là…
